Barwniki pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
Barwniki te znane i używane były w dawnych czasach, obecnie jużraczej nie stosowane. W większości barwniki organiczne są nietrwałe,z wyjątkiem kraplaków i żółcieni indyjskiej. Tracą one kolor podwpływem światła lub połączenia z barwnikami ołowiowymi i miedziowymi.
Duże znaczenie ma również spoiwo, z którym zostaną utarte. Na przykładniektóre z barwników utarte z białkiem jajka nabierają nadzwyczajnejtrwałości.
Własności:
1.Nieszkodliwe dla zdrowia.
2.Laserunkowe.
3.Większa lub mniejsza wrażliwość na światło.
4.W oleju schną wolno.
Żółcień indyjska
Odcień złocistożółty. Dość trwała na świetle. W oleju trwalsza niżw akwareli (posiada zdolność częściowego rozpuszczania się w wodzie).
Wybitnie laserunkowa. Oleju bierze 100%. Schnie wolno.
Rozpoznanie:
W gorącym kwasie solnym daje roztwór, który po ochłodzeniu wytrąca biały osad.
Kraplak
Znany w starożytności, używany do dzisiaj. Otrzymuje się z korzenia marzanny.
Wysuszony korzeń uciera się na proszek żółto-czerwonej barwy. Roślinata pochodzi z Cypru. Korzeń jej zawiera w sobie cały szereg związkówbarwiących, których najważniejszymi są: alizaryna i purpuryna.
Oprócz alizaryny i purpuryny, które dają kolor czerwony, korzeńmarzanny posiada takie składniki jak: rubiacyn (żółty), chlorogen(zielony) i erytrozynę (brunatny), które używane są do produkcjisamodzielnych barwników o tych odcieniach, a także dla nadania różnychodcieni kraplakom.
W ten sposób otrzymuje się żółte i brązowe kraplaki.
Najtrwalszym składnikiem barwiącym jest alizaryna. Obecnie produkcjabarwników z korzeni marzanny odbywa się w bardzo skomplikowany sposóbprzez wymywanie składników barwiących i osadzanie węglanu sodu.
Alizaryna z glinką i tlenkiem ołowiu daje laki czerwone. Z tlenkiem żelaza - fioletowe, a z chromianami - brunatne.
W sprzedaży spotyka się też kraplaki palone. Nie zawierają one w swoimskładzie wody i przez to mają mniejszą skłonność do pęknięć.
Mają odcień fioletowy.
Czerwone kraplaki
Są jedynymi barwnikami z grupy barwników organicznych używanych wewszystkich technikach, nie wykluczając freskowej i stereochromii.
W oleju schną wolno i potrzebują go do 70%.
Kraplaki utarte na maśle przy długim przechowywaniu galarecieją(działanie swobodnych kwasów tłuszczowych zawartych w oleju na glinkęznajdującą się w kraplaku).
Najtrwalsze są kraplaki czerwone. Jasne - wrażliwe na światło.
Obecnie alizarynę produkuje się sztucznie ze smoły pogazowej. Alizaryna syntetyczna nie ustępuje jakością naturalnej.
Kraplak nie łączy się z zieleniami ani z zielonymi podkładami.
Rozpoznanie:
Kraplaki żółte zabarwiają się w roztworze kwasu solnego i siarkowego na kolor czerwony.
Kraplaki czerwone w stężonym kwasie solnym i siarkowym dają kolor żółty.
Karmin
Karmin został odkryty w XVI w.
W XVI w. był zasadniczym barwnikiem w technice olejnej i akwarelowej.
W technice olejnej stracił na popularności przez bardzo powolne wysychanie. Jest barwnikiem wybitnie nietrwałym na świetle.
Surowcem do produkcji karminu są mszyce pasożytujące na kaktusie(Ameryka, Meksyk). Z mszyc tych otrzymuje się tzw. kwas karminowy.
Rozpoznanie:
Rozpuszcza się w amoniaku.
Gumiguta
Laserunkowy, jasnożółty barwnik.
Jest to połączenie żywicy zabarwionej i roślinnego kleju. Tzw. „lakgumigutowy” składa się z substancji barwiącej - gummi gutty i glinki.
Trwałość gumiguty zależy od gatunku barwnika oraz od spoiwa.
W akwareli i z czystym olejem odbarwia się. Z żywicami i woskiem jesttrwała. Trwałość jej zwiększa się w połączeniach z żółcienią barytowąi kadmami.
Gumiguta była używana przez malarzy średniowiecznych.
Rozpoznanie:
W rozcieńczonym kwasie solnym nie zmienia się.
Po dodaniu alkalii zabarwia się na czerwono.
Indygo
Otrzymuje się z rośliny indigafera disprema, związek barwiący - indigotion (niebieski).
Indigotion został otrzymany syntetycznie w XIX w.
Naturalne indygo znane było w Egipcie.Później, szeroko stosowane w epoce Odrodzenia, zniszczyło wiele dzieł znanych malarzy (Veronesa).
Trwalsze w akwareli niż w oleju, ale też odbarwia się.
W oleju zielenieje, czernieje i źle kryje. W cienkiej warstwie dajeodcień błękitny, jasny, w grubszych - ciemnoniebieski, prawie czarny.
Sztuczne indygo jest czystsze i przyjemniejsze w tonie od naturalnego,gdyż to ostatnie posiada pewną ilość składników ubocznych,osłabiających jego trwałość i zanieczyszczających kolor.
Sepia
Brunatny, laserujący barwnik, najpopularniejszy w akwareli.
Nieodporna na działanie światła, ale nie w takim stopniu jak inne barwniki brunatne pochodzenia organicznego. |
|
