Ołów daje cały rząd barwników koloru białego, żółtego i czerwonego,składających się z różnych tlenków ołowiu i soli ołowiowych, takich jak: chromowe, chlorowe, cyprakowe.
Ołów występujący w barwniku, w tej czy w innej postaci, nadaje mu swoisty charakter.
Własności:
1. Dość duży ciężar właściwy.
2. Duża siła krycia.
3. Większe lub mniejsze własności trujące.
4. Wrażliwość na związki siarkowe (czernieje - PbSi).
5. Dobrze schnie w oleju i przyspiesza wysychanie innych barwników z nim zmieszanych.
Biel ołowiowa (Kremserweiss)
Znana w głębokiej starożytności.
Wspominają o niej w swoich traktatach Witruwiusz i Pliniusz.
W wiekach średnich wytwarzaniem jej zajmowali się Wenecjanie. Późniejprodukcją tej bieli wsławiło się węgierskie miasto Kremnitz (od nazwytego miasta powstała nazwa jednego z lepszych gatunków bieli ołowiowej)oraz miasto Krems w Austrii, od którego bierze początek najbardziejpopularna nazwa tej bieli - kremska.
Pod względem chemicznym jest to zasadowy węglan ołowiu.
Siła krycia bieli ołowiowej polega na zawartości wodorotlenku ołowiu Pb(OH)2. Węglan ołowiu 2PbCO3jest słabo kryjący. Jeżeli biel ołowiowa poddana zostanie działaniuwilgoci i dwutlenku węgla z powietrza, wodorotlenek ołowiu przechodziw węglan ołowiu, co powoduje prześwitywanie bieli ołowiowej.
Biel ołowiowa odznacza się elastycznością i dlatego nawet grubsze jej warstwy nie podlegają z czasem pękaniu.
Elastyczność tę dają tzw. „mydła ołowiowe” powstające z połączeńtłuszczu (oleju) z grupą zasadową wchodzącą w skład bieli ołowiowej.
Powstaje związek chemiczny zwany linoleatem. Linoleaty nie ulegają hydrolizie i stąd odporność bieli ołowiowej na wilgoć.
Podczas prażenia biel ołowiowa zmienia kolor na różowy. Tłumaczy się to przejściem jej w tlenek ołowiu - minię.
Biel ołowiowa przyspiesza proces wysychania oleju lub farb z niązwiązanych (działa jak sykatywa). Silnie trująca wywołuje chorobę zwaną„ołowicą”.
Odporna na światło i działania atmosferyczne. Używana we wszystkichtechnikach oprócz ściennej i stereochromii. Wrażliwa na alkalia. Ilośćoleju potrzebna do ucierania waha się od 8 do 14%.
Istnieją cztery sposoby produkcji bieli ołowiowej:
1. Wenecki albo holenderski:
Spiralnie zwinięte listki ołowiu umieszczano w glinianym garnku i nadno garnka wlewano kwas octowy. Naczynie okrywano jakimś tworzywemzawierającym substancje gnilne i wydzielającym ciepło. Pod wpływemciepła kwas octowy parował i reagował z ołowiem, wytwarzając, z pomocątlenu zawartego w powietrzu, sól octowo-ołowiową.
Otrzymana w ten sposób sól, pod działaniem CO2 wydzielającego się z substancji gnilnych okrywających naczynie, zamieniała się w zasadowy węglan ołowiu.
2. Niemiecki sposób otrzymywania bieli ołowiowej:
Listki ołowiu umieszczano w drewnianej komorze, przez podłogę której wydzielały się opary kwasu octowego, wody i CO2 otrzymywanego przez spalanie drzewa lub węgla kamiennego. Zachodził identyczny proces chemiczny jak w sposobie weneckim.
Biel otrzymywana tymi sposobami była spłukiwana wodą w celuoczyszczenia z tzw. „cukru ołowiowego”. Następnie ucierano ją z wodą,suszono i poddawano sproszkowaniu.
3. Angielski sposób:
Glejtę ołowiową mieszano z cukrem ołowiowym i poddawano działaniu CO2.
4. Francuski sposób:
Na roztwór cukru ołowiowego oddziaływano CO2 lub sodą. Otrzymywano produkt bardzo czysty, lecz słabo kryjący.
Ostatnio otrzymuje się biel ołowiową przy pomocy elektrolizy.
Rozpoznanie:
Prażona - nabiera odcienia oranżowego, po ostudzeniu przechodzącegow jasnożółty. Rozpuszcza się w rozcieńczonym kwasie azotowymlub octowym, w zwykłej temperaturze dając bezbarwny, przeźroczystyroztwór bez osadu.
Osad jest oznaką domieszek.
Minia
Barwnik o jaskrawym, czerwono-oranżowym odcieniu, znany jużw starożytności. Pod względem chemicznym - tlenek ołowiu (o wyższymstopniu utlenienia niż zwykły tlenek ołowiu). Lepszy gatunek miniiotrzymywano przez prażenie bieli ołowiowej.
Oleju potrzebuje od 10 do 15%, schnie szybko. W połączeniu z barwnikamiroślinnymi odbarwia je odbarwiając się jednocześnie sama.
Traci również swój kolor po zmieszaniu z bielą ołowiową i pod działaniem światła.
Odporna na alkalia i przez to może być stosowana w technice freskowej i stereochromii.
Rozpoznanie:
Stężony kwas octowy rozpuszcza minię całkowicie, tworząc octowo-ołowiową sól.
Palety
Drewno niepękające, twarde, nasycone pokostem lub żywicą.
Pędzle
Szczecinowe: płaskie lub okrągłe. Miękkie: borsucze, wiewiórcze.
Mycie pędzli: woda i mydło, benzyna, terpentyna.
Przechowywanie pędzli: zawieszone w nieschnącym oleju. |
|
