Oleje te otrzymuje się głównie przez wytłaczanie nasion na gorąco lub na zimno.
Oleje tłoczone na gorąco mają ciemniejsze zabarwienie i zawierają pewne substancje postronne.
Oleje tłoczone na zimno są jaśniejsze i mniej zanieczyszczone.
Do substancji zanieczyszczających olej należą:
- śluz,
- ciała białkowe,
- sole mineralne,
- ciała barwiące,
- celuloza.
Obecność tych ciał w oleju zmienia jego barwę, powoduje gorzknienie i wstrzymuje jego wysychanie.
Oleje w stanie czystym nie mają ani smaku, ani zapachu, a także nie ulegają zepsuciu.
Do celów malarskich najlepiej nadaje się olej otrzymany na zimno i z suchych nasion.
W praktyce jednak najczęściej spotyka się olej otrzymywany na gorąco.
W wyniku długiego przechowywania oleju, wszystkie ciała zanieczyszczające osiadają na dnie naczynia i olej oczyszcza się.
Dlatego, im olej starszy, tym lepszy do malowania.
Istnieje też szereg sztucznych sposobów oczyszczających olej.
Oleje schnące mają zdolność obracania się w ciała stałe po zetknięciu z powietrzem.
Proces wysychania oleju znacznie różni się od wysychania roztworówklejowych albo spirytusowych, gdzie proces twardnienia polega tylko nawyparowaniu wody lub spirytusu.
Proces wysychania oleju jest procesem bardzo złożonym, w którym biorą udział zarówno zjawiska chemiczne jak i fizyczne.
Podczas wysychania oleju można zaobserwować ulatnianie się wielu składników lotnych, jak:
- woda,
- dwutlenek węgla,
- kwas octowy
i w znikomych ilościach:
- tlenek węgla,
- akreolina,
- kwas mrówkowy,
- kwas aksylowy,
- kwas masłowy,
a także zwiększenie objętości i ciężaru właściwego.
Im większa różnica zachodzi między przyrostem ciężaru właściwego, a jego ubytkiem, tym mniej trwała jest powłoka malarska.
Podczas wysychania oleju i farb olejnych, na powierzchni tworzy siębłonka, która z trudem przepuszcza powietrze i dlatego wysychanie nacałej głębokości warstwy malarskiej zostaje wstrzymana przez dłuższyczas.
Farba olejna
Przesycha lepiej na całej grubości warstwy niż sam olej, przy czymwiele z barwników energicznie współdziała podczas wysychania oleju (np.barwniki ołowiowe).
Proces wysychania oleju można podzielić na trzy okresy:
1. PodsychanieZwiększenie objętości i ciężaruwłaściwego (przez pochłanianie tlenu z powietrza). Na powierzchnitworzy się cienka błonka dająca odlip (3 ÷ 5 dni).
2. ZasychanieUtrata ciężaru i objętości w wyniku ulatniania się wytworzonych części lotnych (odlip znika, powierzchnia twardnieje 60 dni).
3. Całkowite wyschnięcie i utwardzenie powłoki malarskiejDalszautrata ciężaru i objętości przez okres 2 lat. Na powierzchniwysychającej warstwy malarskiej tworzy się cienka błonka zwanalinoksytem.
Po upływie dwóch lat od początku wysychania, stopień kurczenia się warstwy malarskiej jest minimalny.
Warstwa malarska kurczy się w zależności od zawartego w niej oleju i od jego rodzaju.
Duży wpływ na proces wysychania oleju wywiera temperatura i wilgotność powietrza.
Powietrze wilgotne opoźnia wysychanie oleju.
Działanie światła przyspiesza ten proces. Na przykład olej wysycha na świetle w ciągu 6 dni, bez niego - 66 dni.
Najszybciej olej wysycha na słońcu, ale zbyt długie działanie promieni ultrafioletowych powoduje pękanie powłoki.
Ciepło również przyspiesza wysychanie, np. olej z sykatywamimanganowymi wysycha w temperaturze pokojowej w ciągu 14 godzin,a w temperaturze 120°C - 15 ÷ 20 min.
Olej schnący w zbyt suchym powietrzu wysycha prędko, lecz traci dużo naciężarze właściwym przez gwałtowne wyparowywanie lotnych składników.
Wysychając w zbyt wilgotnym powietrzu, tworzy napęczniałą błonkę z dużązawartością wody i w końcowym stadium wysychania pokrywa siępęknięciami.
Wyschnięta powłoka olejna jest nierozpuszczalna w wodzie i z trudem rozpuszcza się w rozpuszczalnikach.
Świeżo wyschnięta powłoka jest gąbczasta i może rozmywać się wodą, szczególnie jeżeli barwnik nie stanowi jej wzmocnienia.
Podczas wysychania oleju najpierw występują zjawiska chemiczne, a następnie fizyczne.
Kruchość i łamliwość wyschniętej powłoki olejnej jest wynikiem zjawisk fizycznych.
Równolegle z wysychaniem oleju i zmianami chemicznymi jakie w nimnastępują, pojawia się pociemnienie i utrata przeźroczystości warstwymalarskiej.
Początkowe pożółknięcie jest powierzchowne, lecz potem przenika przez całą warstwę.
Stopień pociemnienia zależy od warunków w jakich wysycha powłoka olejna oraz od użytego oleju.
Oleje schnące (typu lnianego) odznaczają się następującymi własnościami:
- szybko schną,
- po wyschnięciu nieznacznie tracą ciężar właściwy,
- nie rozmiękają powtórnie,
- dają powłokę nietopliwą,
- po wyschnięciu powłoka prawie nie rozpuszcza się pod wpływem rozpuszczalników organicznych.
Do olejów schnących należą:
- lniany,
- tungowy,
- konopny (częściowo),
- Psilla.
|
|
