Technika olejna
Najmniej odpowiednia dla tynku. Olej rozkłada się od wapna i solialkalicznych zawartych w tynku. Poza tym pozbawia ściany oddychania.
Farby olejne ciemnieją i żółkną szybko na słabo oświetlonych partiacharchitektonicznych. Błyszcząca powierzchnia olejnej warstwy malarskiejodbija światło i jest źle widzialna.
Technika olejna w malarstwie ściennym była stosowana jeszcze w XII w., lecz dość rzadko.
W renesansie stosowano ją częściej (Leonardo, Ghirlandaio, Poloindo).
Ażeby zabezpieczyć olejną warstwę malarską przed działaniem wilgociścian, niektórzy z mistrzów renesansu dodawali żywic. Były to jednakeksperymenty, za które drogo zapłacono, gdyż dzieła wykonanew renesansie tą techniką bardzo źle się zachowały („Ostatnia Wieczerza”Leonarda w klasztorze Santa Maria della Garcia w Mediolanie).
Technika klejowa
Najbardziej popularna, szczególnie we Włoszech ze względu na suchy klimat.
Jako spoiwa używa się kleju zwierzęcego. Ażeby klej stolarski nietężał, opracowuje się go z pewną ilością gaszonego wapna: gotuje sięroztwór kleju z 4% roztworem gaszonego wapna.
Najmniej stężony roztwór kleju (6%) nadaje się do malowania ornamentów.
Najbardziej stężony roztwór kleju (20%) do malowania postaci.
Przed malowaniem tynk gruntuje się jak wyżej. Można też gruntować odtłuszczonym mlekiem.
Stosuje się też grunt z kleju, kredy i wody. Klejówka jest jednaknieodporna na wilgoć zawartą w powietrzu, gdyż klej traci od wilgocisiłę wiążącą.
Tempera
Do malowania ścian najbardziej odpowiednia jest pod względem trwałości tempera jajowa i kazeinowa.
Cennino Cennini stawia temperę ponad technikę klejową i olejną. Temperabyła bardzo popularna w średniowieczu i renesansie, na równi z freskiem.
Często, ze względu na utrudniony sposób malowania fresków, stosowano technikę mieszaną: freskowo-temperową.
W zależności od zestawu spoiwa, tempera ma różną moc i w związku z tymrozmaicie zakrywa pory tynku. Jednak nawet bardzo mocna temperaznacznie słabiej pokrywa pory niż olej.
Spoiwo temperowe należy zawsze używać świeże i dlatego nie jestwskazane używanie do malarstwa ściennego farb gotowych. Najlepiej jestprzygotowywać wszystko własnoręcznie.
W temperze można stosować następujące barwniki:
- biel cynkową,
- ugry wszystkich odcieni,
- żółcień neapolitańską,
- kadmy,chrom czerwony,
- czerwienie żelazne,
- ziemię zieloną,
- zieleń chromową,
- zieleń kobaltową,
- sienę,
- umbrę,
- marsy,
- ultramatynę,
- kobalt niebieski,
- czerń winną.
(Biel cynkowa lepiej zachowuje się w temperze niż w oleju. Umbrapotrzebuje większej ilości spoiwa i długo rozmywa się wodą. Częstorozkłada emulsję kazeinową.)
Tempera jajowa
Należy tutaj tempera renesansowa opisana przez Cenniniego.
Składa się ona z:
- całego jajka,
- małej ilości soku figowego
- i rozwodnionego wina w ilości równej objętości jajka.
Ciała białkowe: białko jajka, kazeina, klej zwierzęcy i inne, majązdolność tworzenia stałych związków chemicznych z wapnem (albuminatywapna) i należą do związków nierozpuszczalnych w wodzie. Dlatego teżtempera jajowa położona na tynku suchym lecz niewystałym, zawierającymjeszcze związki wapnia, nie psuje się, tylko jeszcze bardziej utrwalawchodząc w związek z wapnem. Natomiast na ścianach wilgotnych, niezawierających związków wapnia, jajko zagniwa i psuje się.
Tempera z całego jajka nie jest taka mocna jak z samego żółtka lub zesztucznej emulsji. Odznacza się lekkością tonu i zbliżona jest dofresku. Nie zakrywa porów tynku, po wyschnięciu jaśnieje.
Tempera jajowa ze sztuczną emulsją
Jest to tempera mocniejsza. Składa się z:
- całego jajka,
- gotowanego oleju (½ objętości jajka),
- octu lub spirytusu (½ objętości jajka).
Jeżeli dodaje się spirytusu zamiast octu, bierze się 1/4 objętości jajka, rozcieńcza się go z wodą i dodaje 1 g sody do picia.
Tempera kazeinowa
Świetnie się nadaje do tynku. Można stosować różne zestawy i rodzajetej tempery, lecz należy unikać zbyt mocnej. Używa się takich samychzestawów jak do malarstwa sztalugowego:
- 50 g kazeiny,
- 20 g boraksu (lub 5 g sody albo amoniaku),
- 280 cm3 wody.
Taki roztwór kazeiny może emulgować równą sobie ilość oleju. Lepiej dodawać nieco mniej oleju (1 : 2/3).
Tempera ta wysycha prędzej niż jajowa (olej jajowy zawarty w żółtku długo schnie) i staje się nierozpuszczalna w wodzie. |
|
