Trwałość barwników używanych w dawnych wiekach można obserwować na dziełach wielu malarzy.
Obecnie powstaje cały szereg coraz to nowszych barwników i trwałość ichna połączenia z innymi musi podlegać dłuższej obserwacji.
Zjawisko zachowania się barwników w różnych połączeniach ma doniosłeznaczenie w malarstwie i dlatego zajmują się tymi zagadnieniami zarównouczeni jak i malarze, wykorzystując przy tym własne doświadczenie.
Uczeni stosują różne przyspieszone metody pozwalające zaobserwowaćzachowanie się barwników w połączeniach, jak też i działanie na nieświatła.
Jedną z takich metod jest ucieranie barwników z wodą destylowanąi wystawianie ich w probówkach na działanie światła słonecznego(uprzednio dokonuje się odpowiednich połączeń barwników).
W niektórych wypadkach zmiany zachodzą już po kilku godzinach.
Trwałość połączenia barwników zależy nie tylko od rodzaju łączonychsubstancji barwnych, ale też od czystości samego produktu. Na przykładcynober (szczególnie jaśniejsze odcienie) zawiera siarkę w staniewolnym lub jej związki powstałe przy jego produkcji.
Czasem też biel ołowiowa jest źle oczyszczona i zawiera pewną ilość tzw. „cukru ołowiowego” .
Kadmy mogą zawierać siarkę w stanie wolnym.
Wszystkie takie zanieczyszczenia źle wpływają na połączenie danegobarwnika z innymi. Na przykład źle oczyszczony kadm i cynoberz nieoczyszczoną bielą ołowiową w połączeniu dadzą siarczan ołowiu.Natomiast czysty kadm i czysty cynober nie pociemnieją z bielą ołowiowązanieczyszczoną w niewielkim stopniu.
Czysta ultramaryna czernieje z nieoczyszczoną bielą ołowiową. Z czystą bielą nie czernieje.
Barwniki najbardziej trwałe w połączeniach
1. Mineralne ziemne
Chemicznie mało aktywne. Żółte i czerwone ugry, bolus, ultramaryna naturalna, ziemia zielona, umbra.
2. Mineralne sztuczne
Czerwienie żelazne, marsy, cynober, kobalt niebieski i fioletowy, ceruleum, chromy zielone, biel barytowa, czernie organiczne.
Średniotrwałe
1. Mineralne sztuczne
Bardziej aktywne chemicznie. Biel ołowiowa i cynkowa, żółcieńneapolitańska, kadmy ciemne, kobalt zielony, ultramaryna różnychodcieni.
2. Organiczne
Kraplaki alizarynowe.
Małotrwałe i nietrwałe
Biel litoponowa, jasne kadmy, aurypigment, minia, cynober, biel tytanowa, jasne chromy, aurealina, miedziowe.
1. Organiczne
Żółcień indyjska, jasne kraplaki, karmin, gumiguta.
Należy pamiętać, że niektóre barwniki trwałe bywają wrażliwe naoddziaływanie światła i w połączeniach nawet z trwałymi barwnikamitracą kolor.
Przykładem tego może być cynober, który w połączeniach traci swój kolorprzez zmianę budowy cząsteczek (z krystalicznej na bezpostaciową),a nie wskutek połączenia z innym barwnikiem.
Mieszanie barwników trwałych z nietrwałymi daje połączenia nietrwałe.
Duże znaczenie dla trwałości barwnika ma spoiwo.
Istnieje niewielka grupa barwników, które w połączeniach zyskują na trwałości:
- Biel ołowiowa w połączeniu z czystym kadmem ciemnieje od siarkowodoru wolniej niż sama.
- Gumiguta jest trwalsza z żółtym kadmem i żółtą barytową.
- Kraplak lepiej zachowuje się z bielami niż sam.
|
|
