Sandarak
Żywica wydzielana przez drzewa Afryki północnej (Maroko, Algier).
Występuje w postaci podłużnych kropli o żółtawym zabarwieniu i szklistym przełomie.
Kruchy, pod względem twardości zbliżony do kopalu kauri.
Temperatura topnienia 145 ÷ 148°C.
Rozpuszcza się w alkoholu, eterze, olejku lawendowym i spikowym.
Dawniej sandarakiem nazywano gumę jałowcową lub sosnową.
Sandarak bywał używany do tempery jako werniks końcowy lub międzywarstwowy.
Mimo iż lakiery sandarakowe niezbyt żółkną, należą jednak do gorszych od mastyksowych (kruche).
Sandarak należy do żywic kwaśnych.
Mastyks (żywica fistaszkowa)
Najlepsze gatunki mastyksu to mastyks bombajski, wschodnioafrykański i wschodnioindyjski.
Jasnożółty, w kształcie kropelek.
Powierzchnia matowa, w przełomie połyskliwy.
Mięknie w palcach, pod naciskiem zębów nie kruszy się lecz zbija.
Pod względem twardości jest pośredni między sandarakiem a damarą.
Mięknie w temperaturze 90°C, topi się w temperaturze 105 ÷ 120°C.
Rozpuszcza się łatwo w terpentynie, eterze i benzenie. Przed użyciemnależy go sproszkować i lekko ogrzać, aby utracił wilgotność.
Mastyks rozpuszczony w terpentynie lub toluenie stosuje się jako werniks do obrazów.
Posiada skłonność do pękania i ciemnienia.
Należy do żywic neutralnych.
Damara
Żywica drzew liściastych podzwrotnikowych (Indie, Cejlon, Birma,Indochiny, Sumatra, Filipiny). Najpopularniejsze odmiany to singapuri batawia.
Najlepiej rozpuszcza się w terpentynie.
Przed rozpuszczeniem należy ją dobrze wysuszyć, gdyż zawiera dużowilgoci i - podobnie jak kopal manilla - w lakierze mętnieje odwilgoci. Cały lakier staje się wówczas mętny i nie nadaje się do użytku.
Werniks damarowy długo jest bezbarwny i nie tak szybko żółknie jak inne lakiery.
Damarę rozpuszczoną w oleju można stosować jako lakier do malowania.
Należy do żywic neutralnych. Topi się w temperaturze 100 ÷ 150°C.
Kalafonia
Otrzymuje się ją podczas produkcji terpentyny.
Kolor od jasnożółtego do brunatnego. Miękka, krucha, topi sięw temperaturze 75 ÷ 78°C. Kwaśna. Rozpuszcza się w spirytusie,acetonie, terpentynie, toluenie oraz w alkaliach, tworząc mydłażywiczne.
W malarstwie nie ma zastosowania - kwas abietynowy reaguje z niektórymi barwnikami.
Dzięki reakcji kwaśnej niezastąpiona w produkcji sykatyw.
Szelak
Żywica egzotyczna. W stanie surowym jest czerwony. Służy do produkcji farby czerwonej.
Zawiera 75% żywicy, 5% wosku i 6% barwnika.
Żółty, w cienkich listkach.
Rozpuszcza się w spirytusie, boraksie lub w mocnych alkaliach.
Z amoniakiem, po podgrzaniu, daje lakiery wodne.
Od innych żywic tym się różni, że nie rozpuszcza się w olejachschnących, ponieważ nie zawiera kwasów żywicznych, lecz tłuszczowe.
Topi się w temperaturze 100 ÷ 115°C.
Szelak odbiela się, lecz od powietrza ciemnieje.
Należy go przechowywać w wodzie.
Balsamy
Żywice występujące w stanie półpłynnym lub płynnym noszą nazwębalsamów. Są one naturalnym roztworem żywic w lotnych olejkachroślinnych.
Część olejków zawartych w balsamach należy do lotnych węglowodorów, inne zaś do nieulatniających się.
Żywice wchodzące w skład balsamów mogą być wydobywane sztucznie, przyczym z różnych balsamów uzyskuje się żywice o różnym stopniu twardości.Wszystkie żywice otrzymywane tą drogą należą do żywic miękkich.
Balsam to gęsta ciecz wydzielana przez niektóre drzewa, zwłaszcza szpilkowe.
Balsamy nie łączą się z wodą, ale dają połączenia z olejem i rozpuszczalnikami używanymi przy wyrobie farb i werniksów.
W zależności od swojego pochodzenia, balsamy mają różne konsystencje,barwę i przeźroczystość. Na skutek ulatniania się z nich lotnycholejków, balsamy gęstnieją, a niektóre z nich po pewnym czasie nawettwardnieją.
Główne części składowe balsamów to kwas abietynowy i pimarowy oraz w znikomej części rezeny (żywiczany).
Balsam kopaura
Pochodzi z drzew Capaifera (Ameryka Południowa). Stanowi roztwór miękiej żywicy w lotnym olejku (40 ÷ 90%).
Odmiany:
- Macariba - gęsty.
- Para - rzadszy.
Zabarwienie jasnożółte, charakterystyczny zapach, gorzki smak.
Na szkle wysycha w ciągu czterech dni tworząc twardą i gładką błonę.
Jest bardzo dobrym dodatkiem do farb olejnych i przyczynia się do ich równomiernego wysychania. Odporny na działanie wilgoci.
Stosuje się go do regeneracji starych lakierów (metoda Petenkoffera).
Po wyschnięciu należy do żywic twardych lecz kruchych.
Balsam kanadyjski
Bierze się z wycieków jodły i innych odmian. Bezbarwnyi przeźroczysty. Temperatura wrzenia 150°C. Po stwardnieniu niekrystalizuje i nie czernieje (bywa stosowany do sklejania szkieł).
Rozpuszcza się w wielu rodzajach rozpuszczalników oraz w olejach. Należy do naturalnych lakierów malarskich.
Dodany do farb olejnych nie czerni ich, lecz nadaje dobrą konsystencję i częściowo wstrzymuje ich wysychanie.
Terpentyna wenecka
Bierze się z modrzewia austriackiego. Stosowana do spoiw laserujących już w renesansie.
Gęsta, bezbarwna, przeźroczysta ciecz. Posiada zapach cytryny i nie ulega krystalizacji.
Po dłuższym staniu nabiera słabej, niebieskawej fluorescencji.
Rozpuszcza się w alkoholu, acetonie, chloroformie, terpentynie i toluenie.
Terpentyna strassburska
Uzyskiwana ze srebrnego świerku tyrolskiego. Pachnie cytryną. Smak gorzki.
Bardziej ciekła i lepiej schnąca niż terpentyna wenecka.
Posiada wszystkie zalety terpentyny weneckiej. Powszechnie używana w XVI w., znana w starożytności.
Jeśli terpentynę wenecką lub strassburską zmiesza się z olejem, lakiertą drogą otrzymany jest lepszy od grupy lakierów z żywic gotowanychw oleju. |
|
